เมื่อใดกล่าวถึงสิ่งสกปรกสิ่งปฏิกูล เราก็วาดภาพเห็นกองขยะทันที น้อยคนนักที่จะนึกถึงซีฟัต (คุณลักษณะ) สิ่งที่ไม่ดี ความโกรธ เพราะขยะนั้นมันเป็นสิ่งสกปรกที่อยู่ภายนอก ง่ายต่อการมองเห็นและมีอยู่ทั่วไป แต่ว่าซีฟัตไม่ดี ความโกรธนั้นไม่ ใช่สิ่งสกปรกที่ติดอยู่ภายนอกแต่มันเป็นสิ่งสกปรกที่อยู่ภายในจิตใจ ไม่มีใครสามารถมองเห็นได้ แม้ว่ามันจะมีมากกว่าขยะที่กล่าวมาแล้วข้างต้นก็ตาม

นี่แหละมนุษย์! เราลองสังเกตุดูว่าคนที่เสียชีวิตด้วยโรค H.I.V และคนที่เสียชีวิตด้วยถูกงูกัดหรือเป็นบาทยัก อันไหนที่มีจำนวนมากกว่ากัน แน่นอนคนที่เสียชีวิตด้วยโรค H.I.V ย่อมมีจำนวนมากกว่า แล้วสาเหตุของมันมาจากไหน เราลองคิดเล่นๆ และหาคำตอบดูว่ามันเกิดอะไรขึ้น

ในอิสลามความสะอาดเป็นเรื่องที่จะต้องให้ความสำคัญ "ความสะอาดเป็นส่วนหนึ่งของการศรัทธา” การชำระร่างกายให้สะอาดจำเป็นที่จะต้องชำระมลทินทั้งสองอย่าง คือทั้งภายนอกและภายใน จำเป็นที่จะต้องชำระน่ายิสให้หมดไป มิฉะนั้นอิบาดะห์ของเราก็จะใช้ไม่ได้ สิ่งสกปรกที่อยู่ภายนอกต้องชำระออกไปให้หมด จะดูแล้วสะอาดตา สบายใจ ส่วนสิ่งสกปรกที่อยู่ภายใน (ซีฟัตมัสมุมะห์) ก็จะต้องชำระออกไปจากจิตใจ อย่างเช่นซีฟัตโกรธ อิจฉาริษยา หลงอำนาจ นินทาว่าร้าย และอื่นๆ

โดยส่วนมากแล้วมนุษย์นั้น ชอบความสะอาด และชอบอะไรที่สะอาดๆ อันที่สกปรกไม่มีใครชอบ แต่มันเป็นเรื่องแปลก มนุษย์คนใดที่เกลียด ความสกปรก นั่นแหละคือบุคคลที่ชอบทำความสกปรก ผลที่เกิดขึ้น คือสิ่งสกปรกมากกว่าความสะอาด มีจำนวน มากเช่นกันมนุษย์ที่ให้ความสำคัญต่อความสะอาด (ภายนอก) บ้านช่องห้องหับ แวววับจับใจ มีใบหน้าที่เกลี้ยงเกลา ดูแล้วมีราศี ... แต่มีอุปนิสัยที่น่ารังเกียจ เต็มไปด้วยมลทินสิ่งมัสมุมะห์ ผิดพลาดอะไรนิดหน่อยก็โกรธเสียแล้ว มองการงานของคนอื่นที่เขาสามารถทำได้ก้าวหน้าก็มีความอิจฉาริษยา เหล่านี้มันไร้สาระไม่ใช่เล่น...

ที่น่าเป็นห่วงน้อยมากที่จะมองเห็นความสำคัญของคนอื่น มองเห็นจิตใจของคนอื่น และไม่พยายามมองด้วย เพราะเหตุนี้กระมังจึงไม่มีผู้ใด คิดค้นผลิตสบู่ที่นำมาชำระทำความสะอาดความโกรธเครื่องสำอางที่จะล้างคราบอิจฉา และแป้งฝุ่นเพื่อที่จะช่วยปัดเป่าซีฟัตจองหอง

มาเถิดเรามาช่วยกันสักนิด เมื่อใดที่เราส่องกระจก ดูใบหน้าของเรา ก็ขอให้เราดูลึกเข้าใจในจิตใจของเราด้วยว่า เผื่อว่ามีสิ่งสกปรกติดอยู่ภาย ในเราก็รีบทำความสะอาดมันเสีย อย่าให้มันเพิ่มพูนมากมาย เพราะมันจะทำ ให้ยากแก่การทำความสะอาด เราลองนึกภาพว่าถ้าบริเวณบ้านของเรากองขยะเต็มเกลื่อนไปหมด มันจะเกิดอะไรขึ้น กลิ่นของมันคงจะไม่ทำให้เรามีความสุขนัก ทั้งอาจเกิดทำให้เรามีความหงุดหงิดอยู่ตลอดเวลาใช่ไหม? เช่นนี้แหละในจิตใจที่มีแต่สิ่งมัสมุมะห์ (ลักษณะไม่ดี) มันจะทำให้เรายุ่งยากลำบาก ด้วยเหตุนี้ ปัจจุบันจึงมีคนป่วยด้วยสาเหตุโรคทางใจมากมายมากกว่าผู้ที่อยู่ในมหาวิทยาลัยเสียอีก แล้วในขณะนี้เราเองเป็นโรคนี้แล้วหรือยัง แล้วเมื่อไหร่เราจะเริ่มรักษามัน? เพราะโรคนี้มันอยู่ทุกหนทุกแห่ง

มีคนบางประเภทไม่ค่อยสนความสะอาดภายนอกแต่คิดแค่จะทำความสะอาดภายใน ไม่เป็นไรหากจะต้องทนกลิ่นที่ไม่พึงประสงค์ที่เกิดจากภายนอกขอให้จิตใจสะอาดก็พอ

ถ้าเราเห็นขยะที่สกปรกวางอยู่ข้างหน้าเราไม่มีความรู้สึกอะไร เป็นไปได้หรือที่เราจะคิดและมองเห็นขยะที่อยู่ภายในจิตใจที่มองไม่เห็นและไม่มีกลิ่น แล้วเราจะขจัดซีฟัตความโกรธ อิจฉาริษยา จองหองให้ออกไปจากจิตใจได้ แค่ขยะที่สกปรกต่อหน้าเรา เรายังไม่รู้สึกสกปรก ไม่สนใจเก็บกวาด และทำความสะอาดแล้วอะไรเสียอีกกับคิดที่จะทำความสะอาดขยะภายใน

เรามีขยะมากมายมี เทศบาลมาช่วยเก็บ มาทำความสะอาด แต่จิตใจที่สกปรกเต็มไปด้วยขยะของเรา เราจะให้ใครช่วยเก็บและช่วยทำความสะอาดอันนี้เป็นคำถามที่ฝากให้ทุกคนไปคิดและพิจารณา...