มีมุสลิมจำนวนไม่ใช่น้อยมีความรู้ทางโลกพอสมควร พอเอาชีวิตรอดได้ในโลกนี้ ไม่ต้องขอใครเขากิน แต่ความรู้ในวิชาการทางศาสนาไม่ได้เรียน ไม่สนใจศึกษาศรัทธาอีหม่านที่เที่ยงแท้ถูกต้องมั่นคง ยังไม่มีความยำเกรงต่อการที่จะต้องไปถูกลงโทษในโลกหน้า ยังไม่เกิดความดีตามบัญญัติของศาสนา ยังไม่ค่อยจะเลื่อมใส ยังไม่คิดอยากที่จะทำ ที่ทำอยู่ทุกวันนี้ บางทีก็เกรงคนอื่นเขาว่า ไม่ถือศีลอดในเดือนรอมาดอนก็กลัวปากชาวบ้าน ไม่ไปมัสยิดวันศุกร์ก็กลัวผู้คนนินทา ทำความดีเฉพาะต่อหน้าผู้คน ถ้าลับหลังละหมาดฟัรดูห้าเวลาก็เหลือไม่กี่ครั้งในหนึ่งอาทิตย์

มุสลิมประเภทนี้เราคงเคยพบเคยเห็น อนาคตของเขาเป็นเรื่องที่เดาได้ยาก อัลกุรอานอ่านไม่ค่อยจะได้ เรื่องศาสนาไม่ค่อยจะได้เรียน การดำเนินชีวิตแบบมุสลิมลางเลือน เรื่องบัญญัติใช้ เรื่องบัญญัติห้ามไม่มีความรู้ คำสอนคำสั่งคำเตือนจากองค์พระศาสดาไม่เคยรู้ ไม่เคยผ่านหู แล้วแบบนี้เราจะเป็นมุสลิมกันประเภทไหน ในดุนยานี้ ออกปากเรียกได้ว่าเป็นมุสลิม แต่เมื่อตายไปแล้วใครจะมารับรองฐานะของความเป็นมุสลิมของเรา ใครจะมาเป็นพยานให้ ใครจะช่วยเหลือใครจะเกื้อกูล คนนั้นต่อให้เป็นลูก ๆ ของเรา หรือเป็นญาติของเรา เราก็ไม่มีทางช่วยเหลือ ถ้าจะช่วยก็ต้องช่วยกันตักเตือน แนะนำ พร่ำสอนตั้งแต่เวลานี้ อย่ารอจนถึงตาย

มีผู้ที่เป็นพ่อเป็นแม่หลายคน หลายครอบครัว ไม่ส่งเสียให้ลูก ๆ ได้เรียนในหนทางของศาสนา หลักสูตรฟัรดูอีนของสมาคมคุรุสัมพันธ์ที่เยาวชนมุสลิมทั่วบ้านทั่วเมืองเขาเรียนกัน ศึกษากันจนสำเร็จ มีศรัทธา มีการทำอิบาดะห์ได้ถูกต้อง แต่ลูก ๆ ของบ้านเหล่านี้ไม่ได้มีโอกาสเรียน ไม่มีสิทธิ ได้รู้อนาคตของเขาในโลกหน้าก็หมดสิทธิร่มเย็น และมุสลิมประเภทที่ไม่สนใจศึกษาหนทางของศาสนา อยู่ร่วมกับใคร คบหาสมาคมกับใครก็เอาแต่ใจตัว ไม่มีศรัทธา ไม่ยำเกรงอัลเลาะห์ ไม่กลัวการถูกลงโทษ เข้าที่ไหนก็มักจะเข้าไปทำความแตกแยก ไปเอาความคิดเห็นของตัวเองเป็นใหญ่ อัลเลาะห์ ซ.บ. สอนไว้อย่างไร ท่านนบี ซ.ล. สั่งไว้อย่างไรไม่รู้เรื่องด้วย คนอย่างนี้อยู่ที่ไหนก็ทำให้ผู้คนในตำบล-มัสยิดนั้นลำบาก

มุสลิมที่ไม่ได้รู้ ไม่ได้เรียนวิชาการทางศาสนามาพอสมควรนั้น เขาชอบเอาอารมณ์ชอบของเขาเป็นใหญ่ โองการแห่งอัลเลาะห์ ซ.บ. ไม่ค่อยจะให้ความสำคัญเช่นในโองการที่ 103 ซูเราะห์ อาลิอิมรอน อัลเลาะห์ ซ.บ. ทรงตรัสว่า

ซึ่งมีใจความว่า “และพวกเจ้าจงถือมั่นในศาสนาในแนวทางของอัลเลาะห์ร่วมกันเถิด แต่จงอย่าได้แตกแยกกัน”

คนที่เรียนมาน้อย ยำเกรงน้อย มุสลิมอย่างนี้เรื่องที่จะให้ยึดมั่นในแนวทางของอัลเลาะห์ ซ.บ. ร่วมกับใครนั้นยาก จะให้เขาผ่อนหนักผ่อนเบากัน อภัยกัน เมตตากันก็ยาก มักจะมีเรื่องปีนเกลียวกับคนนั้นคนนี้ จนกระทั่งมีเรื่องแตกแยกกันจนได้ เพราะเขาเรียนมาน้อย มีศรัทธาอีหม่านหุ้มใจแบบเบาบางไม่พอสู้กับคำยุแหย่ของไซตอนมารร้าย

ในอัลกุรอาน ซูเราะห์ อัลฮัซระ อายะห์ที่ 7 อัลเลาะห์ ซ.บ. ทรงตรัสสั่งกำชับว่า

ซึ่งมีใจความว่า “และสิ่งใดเรื่องใดก็ตามที่ศาสนทูตนำมาเผยแผ่ยังพวกเจ้า พวกเจ้าก็จงยึดมั่นเอาไว้เถิด ส่วนสิ่งใดที่พระศาสนทูตห้ามพวกเจ้าไว้มิให้กระทำมันพวกเจ้าก็จงได้ยุติเสีย และจงมีความยำเกรงต่ออัลเลาะห์ เพราะแท้จริง อัลเลาะห์ทรงตอบแทนโทษรุนแรงยิ่งนัก”

เมื่อองค์ อัลเลาะห์ ซ.บ. ทรงมีพระบัญชากำชับบ่าวของพระองค์มาอย่างนี้ ใครที่ไม่ได้เรียน ไม่ได้ศึกษาจะไปรู้ได้อย่างไรว่า อัลเลาะห์ ซ.บ. ทรงสั่งทรงใช้อย่างไร และจะไปรู้ได้อย่างไรว่าท่านศาสนทูต รอซู้ลของอัลเลาะห์ ซ.บ. แนะนำอะไร สั่งอะไร ใช้อะไร ห้ามอะไร ก็ได้แต่ทำตามอารมณ์ จะทำไม่ทำก็ตามใจชอบ เอาอารมณ์เอาใจของตัวเองมาเป็นบัญญัติ เรื่องซุนนะฮ์ไม่ต้องพูดถึงเพราะไม่รู้ ไม่ได้เรียน มีครอบครัวมีลูกมีเมียก็ไม่รู้จะปกครองอย่างไร มีลูกก็ไม่อย่างให้เรียนทางศาสนา ให้เรียนแต่ทางโลก แค่จะสอนลูกเรื่องปัสสาวะจะล้างกันแบบไหนให้สะอาดตามบัญญัติของศาสนา แค่นี้ก็จนปัญญา ลูกสาว ลูกชาย ก็ล้างกันไปตามสะดวก เรื่องจะกินอยู่ เรื่องความสะอาด เรื่องใช้จ่ายทรัพย์สิน และเรื่องที่จำเป็นอื่น ๆ อีกร้อยแปดไม่ต้องพูดถึง หมดสิทธิ์ที่จะดำเนินชีวิตแบบมุสลิม ต้องไปเอาแบบอย่างจากคนนอกศาสนามาลอกแบบ

และที่อัลเลาะห์ ซ.บ. ทรงสั่งกำชับว่า

“โอ้ มุฮำมัด เจ้าจงประกาศเถิด มาตรแม้นพวกท่านมีความรักในอัลเลาะห์ พวกท่านก็จงประพฤติตามคำใช้คำห้ามของฉัน แน่นอน อัลเลาะห์จะทรงรักพวกท่าน และจะทรงให้อภัยพวกท่านจากบรรดาความผิดของพวกท่าน และอัลเลาะห์ทรงให้อภัยอีกทั้งทรงเมตตายิ่ง”

ก็เมื่อเรารักอัลเลาะห์ ซ.บ. จริง แต่เราไม่เรียนไม่ได้ศึกษาวิชาการทางศาสนา เราจะไปรู้ได้อย่างไรว่า ท่านนบี ซ.ล. ใช้อะไร ห้ามอะไร แนะนำอะไร ทำแบบอย่างอะไรเอาไว้ให้ เราก็ทำไปตามความคาดคิดตามการคาดคะเนของเราเองว่า เรื่องนั้นทำอย่างนี้คงจะเป็นหนทางดี เรื่องนี้ต้องทำอย่างโน้นคงจะดี ก็คลำหาทางรอดกันไปแบบคนตาบอดข้ามถนน หาทางรอดยาก ดังนั้นเรามาศึกษาทางศาสนากันดีกว่า ปลอดภัย ไร้กังวล